عملکرد دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی و قفقاز(2010-1991)

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقرار دولتهای تازه تأسیس در آسیای مرکزی و قفقاز، که محصول دگرگونیهای عمیق در ساختار سیاسی ابر قدرت شرق بود، فصل جدیدی از مناسبات جمهوری اسلامی ایران و ترکیه با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز آغاز شد. ایجاد دولتهای نوپدید برآیند استقرار نظمی نوین و مبتنی بر ارزشهای تازه بود. از این رو، تبیین استراتژی دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در این کشورها و نیز بررسی نقش عوامل تأثیرگذار حاکم بر مناسبات فرهنگی دو کشور، از ضروریات موجود در این پژوهش است. زیرا، فرهنگ از لحاظ تأثیر وثیق آن بر حیات سیاسی - اجتماعی ملتها از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد. بدین ترتیب، در این پژوهش تلاش شده تا پس از بررسی شرایط فرهنگی حاکم براین کشورها، به شناخت و بررسی اولویت ها، جهت گیری ها و نیز رویکردهای فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه با توجه به سوابق فرهنگی و تاریخی آنان با واحدهای نوپدید در این منطقه و همچنین تبیین آسیب هایی که در این زمینه متوجه دو کشور می باشد، پرداخته شود. در این راستا، با توجه به اهمیت و گستردگی موضوع مورد تحقیق، در این پژوهش تلاش گردیده تا از روش توصیفی ـ تحلیلی و تاریخی سود برده شود. همچنین اثر در پنج فصل سازماندهی شده، که در فصل اول این پژوهش کلیات تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد. فصل دوم، نیز در دو بخش تدوین یافته، که در بخش اول، به بررسی تئوری ها و نظریات مربوط به نقش فرهنگ در روابط بین الملل پرداخته می شود، و در بخش دوم نیز، به بیان انواع دیپلماسی و توضیح دیپلماسی فرهنگی در قالب تئوری پرداخته می گردد. فصل سوم این پژوهش، که در ارتباط با شناخت محیط فرهنگی منطقه آسیای مرکزی و قفقاز می باشد، در دو بخش جداگانه به ارزیابی ویژگی ها و شرایط فرهنگی حاکم بر هر یک از جمهوری های این حوزه پرداخته می شود. فصل چهارم، که در زمینه عملکرد دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی و قفقاز می باشد، در چهار بخش متوالی مورد بررسی قرار می گیرد، و فصل پنجم نیز، عملکرد دیپلماسی فرهنگی جمهوری ترکیه در آسیای مرکزی و قفقاز مورد ارزیابی واقع می شود. پژوهش حاضر، با جمع بندی، نتیجه گیری و ارائه راهکارها و نیز لیست منابع خاتمه می یابد. مهمترین یافته این پژوهش در این نکته خلاصه می شود، که عملکرد دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی و قفقاز بین سال های 2010-1991 به دلیل نحوه تعامل متفاوت دو کشور با نظام بین الملل، شیوه و کاربست راهبردهای فرهنگی، و نیز میزان کارآمدی نهادهای مسئول امر دیپلماسی فرهنگی از نتایج متفاوتی بهره مند شده است.